Năm 2020 sắp qua đi với nhiều rủi ro từ dịch bệnh Covid-19 cũng như biến đổi khí hậu gây bão lũ ở nhiều quốc gia, trong đó có Việt Nam. Điều này đã khiến hoạt động kinh tế của cả thế giới bị ảnh hưởng nghiêm trọng khi nhiều quốc gia thực hiện giãn cách xã hội, đứt chuỗi cung ứng hàng hoá trên toàn cầu… Ngành ngân hàng được coi là huyết mạch của nền kinh tế không nằm ngoài “vòng xoáy” ấy. Cùng Thuonghieucuocsong điểm lại những sự kiện nổi bật của ngành ngân hàng trong năm qua.
- Nữ Thống đốc đầu tiên trong lịch sử
Nữ Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam đầu tiên trong lịch sử – bà Nguyễn Thị Hồng đã được Quốc Hội phê chuẩn, bổ nhiệm ngày 12/11/2020 tại kỳ họp thứ 10, Quốc hội khoá XIV với tỷ lệ phiếu bầu đạt hơn 97%.
Bà Nguyễn Thị Hồng, sinh năm 1968, quê quán tại Hà Nội, trình độ Thạc sỹ Kinh tế, có quá trình công tác trên 29 năm tại NHNN từ năm 1991 đến nay. Trải qua nhiều vị trí tại Vụ Quản lý ngoại hối, Vụ Chính sách tiền tệ của NHNN, đến tháng 8/2014 bà Hồng chính thức giữ vị trí Phó Thống đốc và trở thành nữ Thống đốc đầu tiên vào cuối năm 2020.
- Gói tín dụng hỗ trợ hơn 300.000 tỷ đồng chống dịch Covid-19
Cùng cả nước chống dịch Covid-19, ngay đầu tháng 3/2020, các ngân hàng đã tham gia hỗ trợ khách hàng theo Chỉ thị 01 của NHNN với tổng giá trị hơn 300.000 tỷ đồng.
Kết quả, tính đến ngày 24/12, các ngành ngân hàng đã cơ cấu lại nợ cho 270.000 khách hàng bị ảnh hưởng bởi dịch Covid-19, với dư nợ gần 355.000 tỷ đồng; Miễn, giảm lãi suất cho gần 590.000 khách hàng, với dư nợ trên 01 triệu tỷ đồng; Cho vay mới lãi suất ưu đãi (thấp hơn phổ biến từ 0,5 – 2,5%/năm so với trước dịch) với doanh số lũy kế từ 23/01 -24/12 đạt gần 2,3 triệu tỷ đồng cho hơn 390.000 khách hàng.
- Ba lần giảm lãi suất điều hành, lãi suất cho vay chỉ giảm 1%/năm
Trong năm 2020, NHNN đã 03 lần điều chỉnh giảm đồng bộ các mức lãi suất điều hành, với tổng mức giảm tới 1,5-2,0%/năm, được thực hiện vào ngày ngày 17/3/2020, ngày 13/5/2020 và 01/10/2020.
Cụ thể, lãi suất tái cấp vốn đã giảm 2%/năm (từ 6%/năm xuống 4%/năm). Lãi suất chào mua giấy tờ có giá qua nghiệp vụ thị trường mở (OMO) giảm 1,5%/năm (từ 4%/năm xuống 2,5%/năm). Lãi suất tái chiết khấu giảm 1,5%/năm (từ 4%/năm xuống 2,5%/năm).
So với các nước trong khu vực, Philippines giảm 2%; Thái Lan giảm 0,75%, Malaysia giảm 1,25%, Indonesia giảm 1,25%; Ấn Độ giảm 1,15%; Trung Quốc giảm 0,3%, Việt Nam hiện là một trong những nước có mức giảm lãi suất điều hành lớn nhất.
Cùng với đó, trần lãi suất tiền gửi kỳ hạn dưới 6 tháng giảm 1%/năm. Tại thời điểm 21/12, mức lãi suất các kỳ hạn dưới 6 tháng ở mức 3,1-4%/năm. Lãi suất kỳ hạn 6 tháng ở mức 3,5-6,5%/năm; Lãi suất kỳ hạn 12 tháng khoảng 5,5-7%/năm.
Tuy nhiên, lãi suất cho vay chưa giảm tương ứng. Tính đến tháng 11/2020, mặt bằng lãi suất cho vay giảm bình quân khoảng 1%/năm so với cuối năm 2019. Mức lãi suất cho vay ngắn hạn ở mức 6,5% – 9%/năm. Riêng lãi suất cho vay lĩnh vực ưu tiên giảm 1,5%/năm (hiện ở mức 4,5%/năm).
- Lùi thời điểm siết vốn ngắn hạn cho vay trung dài hạn thêm 01 năm
NHNN đã quyết định lùi thời gian áp dụng quy định tỷ lệ vốn ngắn hạn được phép cho vay trung dài hạn thêm 01 năm (Thông tư số 08 ngày 11/8/2020). Theo đó, đến 30/9/2021 (thay vì thời điểm 30/9/2020), các ngân hàng thương mại mới phải áp dụng tỷ lệ vốn ngắn hạn được cho vay trung, dài hạn ở mức 40%.
Thống kê tại thời điểm 30/06/2020, có đến 12 ngân hàng đang có tỷ trọng cho vay trung và dài hạn chiếm hơn 50% trong cơ cấu tổng dư nợ. Cụ thể, VIB (82%), TPBank (74,4%), OCB (72,4%), LienVietPostBank (72,3%), Techcombank (65,4%), VPBank (65,2%), SHBank (63,1%), BacABank (59%), Vietbank (58,3%), MSB (53,9%), Seabank (53,7%), MB (50,1%).
- “Chạy nước rút”, ngân hàng lại ồ ạt lên sàn cuối năm
Theo đề án “Cơ cấu lại thị trường chứng khoán (TTCK) và thị trường bảo hiểm đến năm 2020, định hướng đến năm 2025”, đến hết năm 2020, toàn bộ các ngân hàng thương mại cổ phần phải niêm yết trên thị trường chứng khoán.
Và cũng kể từ ngày 01/01/2021, khi Luật Chứng khoán có hiệu lực, phải sau 2 năm kể từ ngày giao dịch đầu tiên trên hệ thống UPCoM, công ty đại chúng mới được nộp hồ sơ đăng ký niêm yết chính thức.
Do vậy, các ngân hàng đang chạy nước rút lên sàn. Tuy nhiên, trong 06 ngân đưa cổ phiếu lên giao dịch, chỉ có MSB lên thẳng sàn HOSE, còn lại lên UPCoM: NAB, PGB, SGB, BVB, ABB.
Như vậy, cùng với lượt cổ phiếu ngân hàng mới lên giao dịch, tính đến nay đã có 24/31 ngân hàng thương mại cổ phần thực hiện niêm yết và giao dịch cổ phiếu trên cả 3 sàn giao dịch chứng khoán là HNX, HOSE và UPCoM.
Hiện còn có SeaBank, OCB, SCB, PVCombank, VietABank, BaoVietBank, DongABank chưa lên giao dịch trên sàn.
- Bất chấp dịch Covid-19, nhiều ngân hàng vẫn báo lãi đậm
Nhiều ngân hàng đã thông tin cho biết lợi nhuận trước thuế đã vượt kế hoạch cả năm 2020 chỉ trong 11 tháng.
Cụ thể, một lãnh đạo ACB cho biết, chỉ tính trong 11 tháng đầu năm 2020, lợi nhuận trước thuế của ACB đã đạt 8.723 tỷ đồng, vượt 14% so với kế hoạch cả năm là 7.636 tỷ đồng.
Lợi nhuận trước thuế luỹ kế 11 tháng của MSB đạt 2.302 tỷ đồng, vượt 60% kế hoạch cả năm đề ra là 1.439 tỷ đồng. Ông Nguyễn Hoàng Linh, Tổng giám đốc MSB cho biết, dự kiến lợi nhuận trước thuế cả năm 2020 ở mức 2.400 tỷ đồng.
Tại ABBank, ông Lê Hải, Tổng giám đốc ABBank, cho biết tính đến hết tháng 11/2020, ABBank đã đạt 1.378 tỷ đồng lợi nhuận trước thuế, tương ứng đạt 101% kế hoạch năm.
Theo dự đoán của Fiin Group, tỷ lệ biên lãi ròng (NIM) bình quân của các ngân hàng quý III/2020 ở mức 3,67% – cao nhất trong 03 năm qua. Dự đoán lợi nhuận sau thuế của 21 ngân hàng niêm yết sẽ tăng 10,2% so với năm 2019.
- Rà soát cho vay tiêu dùng, chấn chỉnh đòi nợ kiểu khủng bố
Việc nhiều ngân hàng thông qua các công ty tài chính tiêu dùng đẩy mạnh cho vay không kiểm soát, dẫn đến một số khách vay không trả được nợ. Ngân hàng bán nợ cho các công ty đòi nợ thuê kiểu khủng bố khiến khách hàng bế tắc.
Ông là Lê Thành Tâm (sinh năm 1978, ngụ tại quận Gò Vấp, TP.HCM) đã số dư nợ vay quá hạn 51 triệu đồng tại Công ty tài chính TNHH MTV Ngân hàng Việt Nam Thịnh Vượng (FE Credit) và FE Credit đã chuyển giao đến 2 đối tác để thực hiện thu hồi khoản nợ quá hạn. Do mất khả năng trả nợ và bị đòi nợ kiểu khủng bố, ông Lê Thành Tâm đã nhảy cầu tự tử. Ngoài ra, ông Tâm cũng có dư nợ xấu tại 3 công ty tài chính khác với số tiền hơn 83 triệu đồng, theo số liệu từ Trung tâm thông tin tín dụng quốc gia Việt Nam (CIC).
Trước tình hình đó, ngày 29/6, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) đã ban hành công văn số 4660/NHNN-TTGSNH và công văn số 4661/NHNN- TTGSNH yêu cầu chấn chỉnh toàn bộ hoạt động cấp tín dụng của FE Credit (gồm cả công ty tài chính TNHH HD Saison, Công ty tài chính TNHH một thành viên Shinhan Việt Nam), trong đó bao gồm việc xét duyệt, cấp tín dụng; theo dõi, đôn đốc, thu hồi nợ; thỏa thuận và việc thực hiện thỏa thuận của FE Credit với các đối tác thu hồi nợ, bảo đảm tuân thủ các quy định của pháp luật…
- Việt Nam trước sức ép bị gán mác “thao túng tiền tệ” của Mỹ
Tại Báo cáo tháng 12/2020 của Bộ Tài chính Hoa Kỳ, Việt Nam chính thức bị gắn mác thao túng tiền tệ. Điều này sẽ có những ảnh hưởng lớn đến hoạt động thương mại với Hoa Kỳ.
Trong 3 tiêu chí để dán nhãn một quốc gia thao túng tiền tệ, Việt Nam đã vượt ngưỡng hai tiêu chuẩn đầu tiên là thặng dư thương mại với Mỹ trên 20 tỷ USD và thặng dư tài khoản vãng lai trên 2% GDP.
Tiêu chí 1: Thặng dư thương mại Việt Nam với Mỹ đã vượt quá 20 tỷ USD kể từ năm 2014, đạt 34,78 tỷ USD vào năm 2018.
Tiêu chí 2: Thặng dư trên tài khoản vãng lai Việt Nam bằng 3% GDP vào cuối năm 2019, là năm thặng dư thứ 7 trong 8 năm trở lại đây.
Tiêu chí 3: Can thiệp một chiều của Việt Nam trên thị trường ngoại hối tuy mới chỉ đạt 1,7% GDP (chưa vượt ngưỡng quy định 2%). Bên cạnh đó, thời gian mua ròng của Việt Nam cũng không liên tục trong 6 tháng. Tuy nhiên, Việt Nam vẫn có khả năng bị cho là phạm vào tiêu chuẩn này khi nhu cầu mua ngoại tệ tăng dự trữ ngoại hối của Việt Nam vẫn lớn. Trong 8 tháng đầu năm 2020, Việt Nam đã mua vào khoảng 12 tỷ USD, đưa mức dự trữ ngoại hối lên con số 92 tỷ USD.
Viện Nghiên cứu Kinh tế Quốc tế Peterson: Cáo buộc từ Bộ Tài chính Mỹ với Việt Nam là chưa thỏa đáng và không phù hợp với điều kiện của Việt Nam. Các quốc gia cần có nhu cầu hợp pháp về dự trữ ngoại hối vừa phải để chống chịu với các cú sốc bất ngờ. Trong số 2 quốc gia bị gắn mác thao túng tiền tệ và 10 quốc gia bị đưa vào danh sách theo dõi, tất cả đều vượt tiêu chí dự trữ ngoại hối với biên độ rộng, trừ Việt Nam.
Lan Anh